In 2050 moet Nederland een circulaire economie zijn. Grondstoffen worden dan volledig hergebruikt, op een hoogwaardige manier: ‘beton blijft beton’. Ketenpartners werken nauw samen om ook beton circulair te maken. “Krachten bundelen en koudwatervrees weghalen, dat is belangrijk.”Een circulaire betonketen – of simpel gezegd: van gesloopt beton weer nieuw beton kunnen maken en dat keer op keer – is hard nodig. Als we doorgaan in het huidige verbruikstempo, dreigt immers een tekort aan veel essentiële grondstoffen. Het sluiten van de betonketen is dan ook een belangrijk thema in het Betonakkoord. Die overeenkomst werd in 2018 ondertekend door verschillende private en publieke partijen – waaronder Rijkswaterstaat, ProRail en Strukton – om invulling te geven aan het verduurzamen van de betonketen. In de afgelopen jaren is met samenwerking en kennisdeling de basis gelegd om de beweging naar verduurzaming in te zetten. Nu is de tijd gekomen om op te schalen. Want: “Het Betonakkoord is niet iets van een kleine werkgroep, maar van tachtig partijen waaronder opdrachtgevers, bouwers en leveranciers in de markt”, zegt Jacqueline Cramer, voorzitter van het Betonakkoord.
Vernieuwing de ruimte geven
Pilots, proeftuinen en andere innovatieprojecten spelen daarin een belangrijke rol. Zo krijgen nieuwe circulaire producten en duurzame productieprocessen de ruimte om zich in de praktijk te bewijzen. De kosten worden (deels) gedekt met financiering van de overheid, in het kader van de Klimaatenvelop.
“Het is van cruciaal belang om samen op te trekken, op basis van kennisdeling en vertrouwen, om nieuwe oplossingen te ontwikkelen en die in de praktijk te laten zien”, zegt Eric van Roekel, directeur GBN Groep (onderdeel van Strukton Civiel). Strukton en TU Delft zetten in 2016 C2CA Technology (C2CA) op, een bedrijf dat technologie heeft ontwikkeld om betonpuin te recyclen tot hoogwaardige grondstoffen voor nieuw beton. “Dat sluit naadloos aan op de duurzame visie van Strukton, waarin ketensamenwerking een speerpunt is.”
Innovatie uit de markt
Proeftuin Afsluitdijk biedt zo’n kans. C2CA is een van de deelnemers aan het project dat geïnitieerd is door Rijkswaterstaat. Bij dit project worden 32 blokken – zogeheten Levvelblocks – van duurzaam beton toegepast. Zestien marktpartijen nemen deel, ieder met zijn eigen receptuur. De blokken worden toegepast, gemonitord en getest om gebruikservaring met het product op te doen. Dat biedt tegelijkertijd ruimte voor onderlinge kennisuitwisseling en kruisbestuiving.
Rijkswaterstaat neemt regelmatig het voortouw bij dergelijke innovatieprojecten. “Verduurzaming en circulair werken liggen uiterlijk in 2030 verankerd in onze opgave”, legt Eize Drenth, Innovatiemanager bij Rijkswaterstaat, uit. “We jagen innovatie graag aan. Tegelijkertijd moeten we de doorstroming en de verkeersveiligheid van onze infrastructuur zeker stellen. Vertrouwen krijgen in de levensduur van nieuwe materialen is daarom voor ons ook belangrijk. Innovatieprojecten bieden de mogelijkheid om samen met ketenpartners materialen zoals milieuvriendelijk en circulair beton toe te passen in de praktijk en data erover te verzamelen. Dat is een gezamenlijk belang, van ons en van de ketenpartners. We nemen de markt mee in de ontwikkeling van nieuwe inkoopvoorwaarden waarin kostenefficiency en duurzaamheid samen opgaan. De innovatie komt uit de markt; wij faciliteren het proces.”
Constructief samenwerken
“Het is van groot belang om de stap te zetten van praten naar doen”, zegt Van Roekel. “En door kennis te delen met alle partijen, kunnen we ook samen slimmer worden. We werken immers allemaal aan deze verduurzamingsopgave.”
Ook Drenth is positief over de samenwerking. “We werken heel makkelijk en voorspoedig samen met koplopers zoals C2CA, die zich volledig inzetten voor zo’n project. Het is echt een innovatiepartnerschap: ook als het even tegenzit, werken we constructief samen aan oplossingen voor belemmeringen, met het vooruitzicht en vertrouwen dat we samen iets moois gaan realiseren voor een duurzame overheidsopgave.”
Stap voor stap
Samenwerken binnen duurzame pilots is ook vanzelfsprekend voor ProRail, die net als Rijkswaterstaat een voortrekkersrol heeft. “Als ondertekenaar van het Betonakkoord vinden wij het belangrijk om onze rol te pakken in de keten”, zegt Eva Dijkema, Green Innovator bij ProRail. “Pilots bieden een goede oplossing om samen ervaring met nieuwe ontwikkelingen op te doen én koudwatervrees weg te halen. Interne en Europese richtlijnen en normen maken dat soms ingewikkeld. Ook daarin moeten we stap voor stap een transitie maken, naar een meer functionele invalshoek.”
Actief meedenken
ProRail en GBN en C2CA werken momenteel samen aan een pilot voor duurzame fundatieblokken – vlinderblokken – voor de bovenleidingsportalen. “Vlakbij Lage Zwaluwe gaan we twee vlinderblokken van hergebruikt zand en grind toepassen”, vertelt Sven Gruters, Teammanager Energievoorziening bij ProRail. “Die gaan we elk halfjaar monitoren en als het traject over vier jaar grootschalig wordt gerenoveerd, worden ze vervangen en verder getest, op degeneratie.”
In GBN en C2CA hebben zij een betrouwbare partner die actief meedenkt. Dat werkt heel prettig, vindt Dijkema. “Zij zoeken samen met ons manieren om oplossingen van het lab naar de praktijk te brengen. En denken mee: welke testen of informatie kunnen we nog meer geven?” Voor Van Roekel is dat niet meer dan logisch: “Je moet op elkaars stoel zitten en elkaars belangen begrijpen. Alleen dan kun je samen een project zo invullen dat het voor beide organisaties werkt.”
Grondstoffen voor volgende generaties
Het is duidelijk: samenwerking binnen pilots en innovatieprojecten is cruciaal om de duurzame beweging aan te jagen. Gruters: “Kleine successen creëren energie. Zo laten we zien dat er veel mogelijk en krijg je mensen mee.” “Samenwerken met koplopers zoals GBN en C2CA zorgt ervoor dat je stappen maakt”, vult Dijkema aan. “Door die kennis vervolgens te delen binnen het Betonakkoord kun je ook als markt opschuiven. Want we hebben elkaar nodig om onze duurzame ambities waar te maken.” Daar is ook Drenth het mee eens. “Samen kunnen een circulaire economie tot stand brengen en ervoor zorgen dat er ook voor volgende generaties voldoende grondstoffen zijn. Daarvan ben ik overtuigd.”
Circulair beton
C2CA (Concrete to Cement & Aggregates) heeft een proces ontwikkeld voor mobiele betonrecycling. Het bedrijf is een start-up van GBN/Strukton en Delft Enterprises/TU Delft. De technologie is ontwikkeld in de onderzoeksgroep van prof. dr. Peter Rem, Hoofd Resources & Recycling binnen Civil Engineering and Geosciences, TU Delft.
Met behulp van deze technologie kan betonpuin worden omgezet in zand, grind en cement (vulstof): hoogwaardige grondstoffen waarmee opnieuw beton kan worden gemaakt. Het is een grote stap in de richting van een volledig circulaire betonketen en daarmee kan tegelijkertijd de CO2-uitstoot worden verlaagd.
Samenwerken op basis van vertrouwen
Strukton bouwt samen met partners uit het Betonakkoord aan de circulaire toekomst van Nederland, met een integrale aanpak waarin onderdelen met verschillende expertises en ervaringen worden ingezet.
Binnen het partnership draait het niet alleen om het samen bedenken van slimme, technische oplossingen maar ook om het vinden van nieuwe manieren om efficiënter en effectiever met elkaar samen te werken en nieuwe standaarden ervoor te ontwikkelen. Vertrouwen vormt de basis. Dan komen vakmanschap en innovatie echt tot hun recht.
Bron NRC